सई परांजपे

बालसाहित्य लिहिणं म्हणजे केवळ मुलांसाठी कथा घडवणं नाही, तर त्यातल्या छोट्या छोट्या गोष्टींमध्ये जीवनाची मोठी शिकवण मिळवणं असं आहे. बालसाहित्य लेखिका सई परांजपे यांची कादंब-यांच्या, कथा आणि निबंधांच्या माध्यमातून मुलांच्या मनाशी गहिरी नाती जोडली आहेत. लहान वयातच लेखनाच्या क्षेत्रात आपला ठसा सोडणाऱ्या सई परांजपे यांची कथा एक अशी प्रेरणा आहे जी प्रत्येक लहान मुलाच्या हृदयाला स्पर्श करते. त्यांच्या लेखनाच्या प्रत्येक ओळीमध्ये एक गोड आणि विचारप्रवृत्त करणारी जादू आहे, जी मुलांना केवळ आनंदच देत नाही, तर त्यांना जीवनाचे महत्व, योग्यतेचे धडे आणि प्रेमाची खरी ओळख सुद्धा शिकवते.

बालसाहित्य लिहिणं हे जितकं सोपं दिसतं, तितकं ते नाही. बालसाहित्य लेखन हा एक अतिशय अवघड, परंतु अत्यंत महत्त्वपूर्ण प्रकार आहे. सई परांजपे यांनी ही अवघड कलेत आपली छाप सोडली आहे, आणि ती सहजतेने, सुंदरतेने केली आहे. त्यांचं लेखन आणि काम यांच्यात एक वेगळं जादुई समतोल आहे, जो आपल्याला नेहमीच आकर्षित करतो.

गणितज्ज्ञ रँग्लर परांजपे यांचा वारसा मिळालेल्या सई परांजपे यांनी नवनवीन कल्पनांच्या शोधात आपल्या कलाकृती सादर केल्या. कथालेखन, पटकथालेखन, संवाद लेखन, दिग्दर्शन, निर्मिती या सर्व आघाड्यांवर सई यांनी आपला ठसा सोडला आहे. भारतीय चित्रपट, नाटक, लघुपट आणि माहितीपट अशा सर्व माध्यमांत त्यांनी आपलं योगदान दिलं आहे.

सई परांजपे यांच्या कामाचं वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांची हलकीफुलकी पण अतिशय प्रसन्न शैली. चित्रभाषेचा त्यांनी केलेला उपरोधिक वापर एकाच वेळी हास्याचा आणि गंभीरतेचा सुंदर मिलाफ देतो. त्यांच्या कलाकृती पाहताना एक गोष्ट समोर येते की ते आपल्या प्रेक्षकाला एका ठराविक गोष्टीकडे आकर्षित करत असतात – ते म्हणजे आत्मचिंतन. हेच कारण आहे की त्यांचं काम चित्रपट, नाटक, लघुपट, माहितीपट यावर ठराविक वेगाने, इंटरेस्टिंग पद्धतीने प्रकाश टाकत राहते.

सई परांजपे यांची कार्यक्षेत्रातील कारकीर्दही अत्यंत प्रभावशाली आहे. त्यांनी ‘चिल्ड्रन फिल्म सोसायटी ऑफ इंडिया’च्या दोन वेळा अध्यक्षा म्हणून काम केलं. त्यांची बालसाहित्य लेखिका, बालनाट्य लेखिका, नाटककार, पटकथाकार, निर्मात्या म्हणूनच्या कामगिऱ्यांची यादी अतिशय लांब आहे. त्या विविध माध्यमांतून सहजतेने वावरत आल्या आहेत आणि त्याच्या माध्यमातील बलस्थाने व मर्यादांची त्यांनी अचूक जाण ठेवली आहे.

राष्ट्रीय नाट्य विद्यालयाच्या पदवीधर असलेल्या सई यांनी आपल्या करिअरची सुरुवात आकाशवाणीवरील उद्घोषक म्हणून केली. ‘स्पर्श’ या चित्रपटाने त्यांना राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवून दिला. त्यापाठोपाठ, ‘चष्मेबद्दूर’, ‘कथा’, ‘दिशा’, ‘साज’ या चित्रपटांच्या माध्यमातून त्यांनी आपला ठसा सोडला. त्यांच्या चित्रपटांची आशयघनता, त्यात असलेली गोडगीता आणि व्यावसायिक यश हे सर्वच एकमेकांत जुळून आले आहेत.

सई परांजपे यांचे नाटकं जसं ‘सख्खे शेजारी’, ‘जास्वंदी’, ‘माझा खेळ मांडू दे’ यांचं महत्त्व असं असताना, त्यांचा साहित्य अकादमी अनुवाद पुरस्कार, फिल्मफेअर अवॉर्ड आणि पद्मभूषण पुरस्कार यांसारखी प्रमुख पुरस्कारं त्यांच्याही कार्याची ओळख सांगतात.

सई परांजपे यांच्या कार्याचा आणखी एक महत्त्वाचा पैलू आहे तो म्हणजे त्यांच्या कलेतले विविध रंग. त्यांनी चित्रपट, नाटक, लघुपट, बालचित्रपट यांमधून आपली वेगळी शैली उभी केली आहे. प्रत्येक माध्यमाचा स्वतंत्र विचार करून, ते त्या त्या माध्यमाची सर्वोत्तम उपयुक्तता साधताना आपली वेगळी शैली निर्माण करत आहेत.

आज सई परांजपे यांचा जन्मदिवस आहे.