बॉलीवूडचे लोकप्रिय खलनायक अजित खान

(जन्म: २७ जानेवारी १९२२, मृत्यू: २२ ऑक्टोबर १९९८)
‘सारा शहर मुझे सिंह के नाम से जानता है..’ आणि ‘मोना डार्लिंग…’ यांसारख्या प्रसिद्ध संवादांसाठी प्रसिद्ध असलेले बॉलीवूडचे लोकप्रिय खलनायक म्हणजे अजित खान. १९४५ ते १९९५ या काळात बॉलीवूडमध्ये दमदार खलनायक म्हणून आपला ठसा त्यांनी उमटवला होता. बॉलिवूडमध्ये असे काही कलाकार आहेत ज्यांना हिरो बनून प्रसिद्धी मिळू शकली नाही, जी त्यांना खलनायक बनून मिळाली. या स्टार्सनी आपल्या अभिनयाने आणि जबरदस्त डायलॉग डिलिव्हरीने इंडस्ट्रीत खळबळ माजवली आणि लोकप्रियतेच्या बाबतीत बड्या नायकांनाही मागे टाकले. बॉलिवूडचे असेच एक खलनायक अजित खान होते त्यांच्या कारकिर्दीच्या सुरुवातीच्या काळात त्यांनी अनेक चित्रपटांमध्ये छोट्या भूमिका केल्या, परंतु काही वेळातच अजित मोठ्या पडद्यावर प्रसिद्ध झाले आणि चित्रपटांची एक वारी सुरू झाली. त्यांनी त्यांच्या कारकिर्दीच्या सुरुवातीला नायक म्हणून काम केले, परंतु त्यांना खरे यश फक्त खलनायक म्हणून मिळाले. त्यांचे खरे नाव हमीद अली खान होते, पण चित्रपटात आल्यानंतर त्यांनी त्यांचे नाव बदलून ‘अजित’ ठेवले कारण त्यांचे खरे नाव बरेच लांब होते.
अजितला लहानपणापासूनच अभिनेता बनायचे होते आणि त्यांचे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी ते घरातून पळून मुंबईला आले. त्यांना अभिनयाचं इतकं वेड होतं की त्यांनी त्यांची पुस्तकंही विकली. अजित खान जेव्हा मुंबईत आले तेव्हा त्यांच्याकडे राहण्यासाठी जागा नव्हती, म्हणून त्या दिवसांत ते सिमेंटच्या पाईपमध्ये राहू लागले. त्या काळात स्थानिक भागातील गुंड त्या पाईपमध्ये राहणाऱ्या लोकांकडून पैसे उकळायचे आणि जे पैसे देत नाहीत त्यांना मारहाण करून तेथून हाकलून द्यायचे. हे सर्व पाहून एके दिवशी अजितला राग आला आणि त्यांने गुंडांना बेदम मारहाण केली. त्यामुळे तिथे राहणाऱ्या लोकांमध्ये अजितचा आदर खूप वाढला. १९४० मध्ये अजितला त्यांचे स्वप्न साकार करण्याचा मार्ग सापडला आणि ते नायक बनले पण त्यांची शरीरयष्टी आणि उत्तम शैली असूनही त्याचे चित्रपट फ्लॉप होऊ लागले, ज्या चित्रपटात तो नायक म्हणून दिसला ते सर्व चित्रपट फ्लॉप ठरले.
त्यानंतर त्यांच्या एका मित्राने त्यांना खलनायक बनण्यास सांगितले. त्यानंतर अजितनेही याचा विचार केला आणि नंतर खलनायक बनून इंडस्ट्रीत आपला ठसा उमटवला. आपल्या चित्रपट कारकिर्दीत, त्यांनी २०० हून अधिक चित्रपटांमध्ये काम केले, त्यापैकी बहुतेक चित्रपटांमध्ये त्यांनी खलनायकाची भूमिका करून शो गाजवला. ‘सारा शहर मुझे सिंह के नाम से जानता है..’ हा त्यांचा डायलॉग आजही प्रसिद्ध आहे. या संवादानेच अजितला हिंदी चित्रपटसृष्टीचा ‘लायन’ बनवले. डोक्यावर जड पगडी बांधलेला आणि जड वक्र मिशा असलेले हिंदी चित्रपटसृष्टीतील डाकू प्रेक्षकांनी ७० च्या दशकात अजित यांच्या रूपात पाहिला होता. अजितची ही स्टाईल काही चित्रपटांमध्ये पाहायला मिळाली, तर दुसरीकडे सिनेसृष्टीत प्रसिद्ध असलेला अजित अनेक चित्रपटांमध्ये सूट-बूट घालून सुशिक्षित खलनायक म्हणूनही दिसले. हिंदी चित्रपटसृष्टीला अजितच्या रूपाने एक नवीन प्रकारचा खलनायक मिळाला होता, जो आपल्या डायलॉग डिलिव्हरी आणि चेहऱ्याने विचित्र चेहरे करून लोकांमध्ये भीती निर्माण करण्याचा प्रयत्न करायचा. सामान्य खलनायक होण्याऐवजी, अजितने स्वत: ला एक खलनायक म्हणून सादर केले जो लोकांना पडद्यावर हसवतो आणि हसतो आणि त्यांच्या अनोख्या संवादांनी लोकांना गुदगुल्या करतो, ज्यामुळे लोक खलनायकाचा तिरस्कार करत नाहीत तर प्रेम करतात. अजितच्या भूमिकेबाबत चित्रपटाचे लेखक जावेद अख्तर म्हणाले होते की, अमिताभ बच्चनप्रमाणेच ‘जंजीर’नेही अजितच्या करिअरला नवी उंची दिली होती. त्यांच्या व्यक्तिरेखेने बॉलीवूडमध्ये एक नवीन ट्रेंड सुरू केला, ज्यामध्ये खलनायक फारसा जोरात नसतो, परंतु खूप ताकद असतो. २२ ऑक्टोबर १९९८ अजित खान यांना अचानक हृदयविकाराचा तीव्र झटका आला आणि वयाच्या ७६ व्या वर्षी अजित खान त्यांनी या जगाचा कायमचा निरोप घेतला आणि यासोबतच तो बॉलीवूड खलनायक निघून गेला जो ओरड न करता फक्त आपल्या स्टाईलने लोकांच्या मनात भीती निर्माण करायचा. अजित खान यांना पुण्यतिथी निमित

विनम्र अभिवादन!